Jumat, 03 Januari 2014

BUNDU SEBAGAI METAFISIKA

Metafisikan  adalah  cabang filsafat yang membahas hakekat atau  keberadaan (eksistensi) sesuatu.  Dalam rangka menemukan hakekat sesuatu, filsafat  mengajukan  pertanyaan: apa  itu.
Dalam  tradisi  lisan  Manggarai, pertanyaan  apa  itu (apa hitu) merupakan bagian yang tak  terpisahkan dalam permainan  bahasa  yang  disebut BunduBundu adalah  pertanyaan  berupa  goet (ungkapan) permainan kata  yang  mengajak  orang  untuk berpikir  menemukan  jawaban   atas  pertanyaan  itu.  Bundu  selalu  menarik  karena   dirumuskan  dalam  rangkaian  kata  bersinonim (durit)  sehingga  menarik  untuk  didengar  dan merangsang    untuk  berpikir. Bundu  selalu  menyertakan pertanyaan metafisis: Apa itu?. Bundu  menekankan durit kata meski  kata  yang  dipilih  terkesan  jorok .Frase  bundu bisa  serius  tapi  kadang  juga  nyeleneh / jenaka. Bundu  biasa  disajikan  untuk segenap kalangan, terutama  pada  saat  peristiwa duka. Untuk mengibur  orang  yang  berduka  maka  orang  sering melontarkan bundu untuk menghibur.  Contoh  bundu:    ( JPS 4 Jan. 2014)



1. Ninik riti  run hia  amang (empo) . Apa hitu?   Betong / muku / teu /  raping
2. MBELOS  ONE  LEWO  TELO DATA  KEMPO. Apa hitu? Labu one tenda
3.Tapa telo toe lesok, tapa  lae'  (laser)  toe  mame.Apa hitu? Kaos lampu gas.           tidek (besi) siot tapa   landing  toe mempo. 
5. Ata tua' mungat duntak /rumpak   lata uwa .  Apa hitu? / Ongga lata koe ata tua  -   Ngncung  - alu. / anak penang agu penang.
6. Sergagat raja, pinda  jimak  ( weki  - nenu).
7.Helhotes  ata  one, . sernege  ata  ce' (ata  raja  agu nenu).
8. ........................., ......................................, wangas  wa.................. nggepit haju (betong)
9. Neka  tondek anak de guru gama.   Ndesi  lebor (gentok / koe)
10. Toe nganceng wengken tiwu lewe.... salang oto
11. Segot emong/ tendol, melo agu  leong--- kaka sara
12.Somor  ngger  olo  - sumir  ngger musi   - ipo ngger eta awang,  oto/motor lako ngger olo - bimber ngger musi - oto ngger olo - nus ngger musi
13. Wentar bendera - wowor mas mongko (jarang hiot kudut tai, teti engger eta ikon eme kudut ta'i) 
13. Pote - pate seha ata reba ( ------------------- pote ri') -JPS - ruang ngawas Ujian, 25 Maret 2013)
14. Momos do ngon, kerkontel du oke  -   (tai de  kula siot hang kopi)  -JPS - ruang ngawas Ujian, 25 Maret 2013)
15.Oke lata koe  na'  lata manga  ( ceng irus. Okelata koe, naa one setangan lata bora/ sekola)
16. Wentar bendera - kerkontel  
17. Wentar bendera -wowor watu mongko. ---- tai' jarang
18. Wulu sumang wulu nendep=   peseng mata
19. Iju le  lau, wa eta -  toe enam kela - tanjeng ame  ----- lako de mata hiot nia ngoeng,toe olo pikir (pergerakan mata yang spontan)
20. Rencak gendang // wentar nera // mbaut tambur . Apa hitu? Hilat agu genggus (15 - 05 - 2013)
21. Utung punggu toe nus (muntung) // tapa kaka toe  tama. Apa hitu?  kaus lampu  ---
22. Wa mai one mai, eta mai peang mai. Apa hitu?  Sumang tau ngis wa mai - eta mai. 
23. Mama toe tama, jakuk toe taung. Apa hitu? Ngis..... / bombon karet.
24.Reku rengkum, nau jakuk toe taung. Apa hitu? Ngis du mama kanang toem mora laing.
25. Eta-eta tua, wa -wa ndegut. Apa hitu? Betong /pering / woja.
26. Toe mopo  podok, toe........
27. Eme  meki paka teing,eme wenang neka benang (Amang Ema'dAlo -Lancang ,Woang-Narang  Todo,12Agustus 2013).
28.Senteng lewingteneng, waeklewing nare,sompo lewing  lompo. (ata  siot  emi ipar kudut  jadi  wina  laing)
29.Nggepo kebor, sau  alu.
30. Oke lata koe // na' lata pangkat. Apa hitu? Irus (lata koe / toe mengerti to sebarang kaut irus landing lata mengerti nceng  one sapu tangan poli hitu, lepet, na' one  sikang) - Refleksi 2 Des 2013,  Stasiun Manggarai - Jl. Tambak - Taman Manir Hanzah, Jp. Proklmasi Kemerdekaan, Jakarta.
31.Raja lanar warna, waka sa kanang (warna). Apa  hitu? Nenu
32.Lako toe  pangong, gega toe  nesa, bajar toe rapak / tombo toe molor /jaong toe pangong, apa hitu? Sahap (inspirasi sahap de sengata teman ata  main Welawieone kontrakan  dami,  VMG Blok B4 No. 8, Minggu 8 Des. 2013-pkl05.000 am)
31. Songa  bokak  data  molas, apa hitu?  Nepa.
32. Songa ando ndoak, apa hitu?  Wenang
33. Olo songa - poli hitu teing  hormat, apa  hitu? Wenang
34. Songa  bokak - wanggit  sai, cai!, apa  hitu? Wenang (4-1-2014)
35. Weweng le ata  lengge, kekep  le ata  mese. Apa  hitu? Isung / irus ( 4-1- 2014).
36. Rohek ngger one,  wengkas ngger peang. Apa hitu? Bongkar pasang ban (sepeda, motor, mobil),
      Inspirasi, ganti ban sepeda motor di Bengkel di Ruko Aralia, 21 Maret 2016,  JPS, Ruang 6A, 22/3/2016.
 37. Ngai one - ngai one  tontes / lole, apa hitu? Lampu gas hiot pompa wiga kete (VMG -jps,  25 Okt. 2016).
38. Ngai wa - ngai wa  nanggang, apa hitu? Bola  / ban ata popa isi  buru.(VMG - jps,  25 Okt. 2016).
39. Weweng lata lengge, mbola lata bora, apa hitu?  Oke isung  (irus)  data kampong sembarang kaut, sedangkan, oke isung (irus)  latang bora naa onne  setangan.  (JPS, 25 Feb. 2021).
40. Oke loken, sare anten, sarit atin, pili isin, apa  hitu? Kasi labu, emi one rehan te teneng, oke loken agu anten. (VMG 1, 5 Januari 2023).






Tidak ada komentar:

Posting Komentar